تولد نوزاد می‌تواند احساسات مختلفی را در والدین خصوصا مادر ایجاد کند، از هیجان و شادی گرفته تا ترس و اضطراب. اما همچنین می‌تواند منجر به چیزی شود که انتظار ندارید مانند افسردگی.

بیشتر مادران جدید بعد از زایمان «افسردگی خفیف» را تجربه می‌کنند که معمولاً شامل نوسانات اخلاقی، گریه، اضطراب و بدخوابی است و به طور معمول در طی دو یا سه روز اول پس از زایمان شروع می‌شود و ممکن است تا دو هفته ادامه یابد.

اما برخی از مادران جدید حالت افسردگی شدید و طولانی‌تری دارند که تحت عنوان افسردگی پس از زایمان شناخته می شود. افسردگی پس از زایمان یک نقص یا ضعف شخصیت نیست بلکه یکی از عوارض زایمان است. اگر افسردگی پس از زایمان دارید، اصلا نگران نباشید و به درمان سریع آن فکر کنید.

علائم افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان دارای علائم و نشانه‌های شدیدتر و طولانی‌تر است و ممکن است در نهایت در توانایی شما در مراقبت از فرزند خود و انجام سایر کارهای روزانه اختلال ایجاد کند. علائم معمولاً در چند هفته اول پس از زایمان بروز می‌کند، اما ممکن است زودتر - در دوران بارداری - یا بعد از آن - تا یک سال پس از تولد نیز اتفاق بیافتد.

علائم و نشانه‌های افسردگی پس از زایمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خلق و خوی افسرده یا نوسانات شدید خلقی
• گریه بیش از حد
• پیوند مشکل با کودک شما
• عقب نشینی از خانواده و دوستان
• از دست دادن اشتها یا خوردن خیلی بیشتر از حد معمول
• عدم توانایی در خواب (بیخوابی) یا خوابیدن بیش از حد
• خستگی زیاد یا از بین رفتن انرژی
• کاهش علاقه و لذت نسبت به فعالیت‌هایی که قبلاً از آنها لذت می‌بردید 
• تحریک‌پذیری شدید و عصبانیت
• ترس از اینکه مادر خوبی نباشی
• ناامیدی
• احساس بی‌ارزشی، شرم، گناه یا عدم کفایت
• کاهش توانایی در تفکر، تمرکز یا تصمیم‌گیری
• بی‌قراری
• اضطراب شدید 
• افکار آسیب رساندن به خود یا فرزند
• افکاری از قبیل مرگ یا خودکشی

افسردگی پس از زایمان درمان نشده، ممکن است ماه‌ها یا بیشتر طول بکشد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

اگر بعد از تولد کودک احساس افسردگی کردید، ممکن است تمایلی نداشته باشید یا از پذیرش آن خجالت بکشید. اما اگر علائم افسردگی پس از زایمان را تجربه کردید، با پزشک خود تماس بگیرید.

مهم است که در صورت وجود موارد زیر در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید:

• بعد از دو هفته رفع نشود
• بدتر شود
• مراقبت از کودک خود را برای شما سخت کند
• انجام کارهای روزمره را دشوار کند
• افکار مربوط به آسیب رساندن به خود یا فرزند ذهن شما را درگیر کند
• اگر افکار خودکشی دارید

اگر در هر لحظه فکر خود را برای آسیب رساندن به خود یا کودک خود دارید، فوراً در مراقبت از کودک خود از همسر خود یا خانواده خود کمک بگیرید.

دلیل افسردگی پس از زایمان

هیچ دلیل مشخصی برای افسردگی پس از زایمان وجود ندارد، اما مسائل جسمی و عاطفی ممکن است نقش موثری داشته باشند.

تغییرات فیزیکی بعد از زایمان، افت شدید هورمون ها (استروژن و پروژسترون) در بدن شما ممکن است به افسردگی پس از زایمان کمک کند. هورمونهای دیگر تولید شده توسط غده تیروئید شما نیز ممکن است به شدت کاهش یابد که می‌تواند منجر به احساس خستگی، کندی و افسردگی شود.

موضوعات عاطفی. هنگامی که شما از خواب محروم می‌شوید ممکن است نتوانید تحمل کنید. یا ممکن است شما از توانایی خود در مراقبت از یک نوزاد نگران باشید. ممکن است احساس جذابیت کمتری داشته باشید، یا احساس کنید کنترل زندگی خود را از دست داده‌اید. هر یک از این موارد می‌تواند به افسردگی پس از زایمان کمک کند.

سایر دلایل

هر مادر جدیدی می‌تواند افسردگی پس از زایمان را تجربه کند و ممکن است بعد از تولد هر کودکی و نه فقط اولین کودک اتفاق بیافتد. با این حال، اگر:

• شما سابقه افسردگی را دارید، چه در دوران بارداری و چه در زمان‌های دیگر
• شما اختلال دوقطبی دارید
• شما بعد از بارداری قبلی، افسردگی پس از زایمان داشتید
• شما در طول سال گذشته حوادث استرس‌زا را تجربه کردید
• کودک شما دارای مشکلات سلامتی یا سایر نیازهای ویژه است
• شما دوقلو، سه قلو یا چند فرزند دیگر دارید
• شما در شیردهی مشکل دارید
• در رابطه با همسرتان یا شخص مهم دیگری دچار مشکل هستید
• شما مشکلات مالی دارید
• بارداری بدون برنامه‌ریزی یا ناخواسته بود

عوارض

افسردگی پس از زایمان می‌تواند در پیوند مادر و فرزند اختلال ایجاد کند و باعث ایجاد مشکلات خانوادگی شود. عوارض این مشکل می‌تواند در مادر، پدر و خود نوزاد دیده شود.

پیشگیری 

در دوران بارداری، پزشک می‌تواند شما را از نظر علائم و نشانه‌های افسردگی از نزدیک کنترل کند. او ممکن است برای شما در طول بارداری و بعد از زایمان پرسشنامه غربالگری افسردگی تکمیل کند. گاهی اوقات افسردگی خفیف با مشاوره یا سایر روش‌های درمانی قابل کنترل است. در موارد دیگر، ممکن است داروهای ضد افسردگی حتی در دوران بارداری نیز توصیه شود.

پس از به دنیا آمدن کودک، هرچه زودتر تشخیص داده شود، درمان اولیه می‌تواند آغاز شود. اگر سابقه افسردگی پس از زایمان دارید، پزشک ممکن است بلافاصله پس از زایمان، درمان ضد افسردگی یا روان درمانی را توصیه کند.